Viski Kadehleri

Viski içerken seçtiğimiz ekspresyon kadar kullandığımız kadehin de çok önemi var. Güzel bir kadehte içeceğiniz viski, alacağınız hazzı daha da fazla arttıracaktır. Kadeh seçimi de viski gibi tamamen zevk işidir. Ancak tadım yapmak istiyorsak buna uygun kadehleri kullanmamızda fayda var. Bazı kadehlerin şekli, hacmi, tutuş biçimi tadım yapmamızı daha kolay kılmaktadır. Yeni bir “viski severseniz” ve bu tutkunuzu geliştirmek isterseniz kadehler güzel bir araç olabilir. Viski gibi çok yüksek bedeller ödemeden böyle bir hobi edinebilirsiniz. Mümkünse her defasında içkinizi aynı kadehten yudumlamak yerine farklı kadehlerle farklı tecrübeler edinip sizin için en özelini aramanızı önerebilirim. The Viskici ailesi olarak tadımlarımızda farklı farklı kadehler kullanmaktayız. Bunlardan en bilinenlerini sizlerle paylaşmak istiyorum. Gelin şu güzellere birlikte göz atalım…

QUAICH

Yazıma, kadehlerin belki en tarihi ve anlamlı olanı quaichten başlamazsam ayıp olurdu sanırım. Quaich 17. Yüzyılda kullanılmaya başlanan geleneksel bir İskoç içki kasesi. Kase iki kulplu ve ilk zamanlar ahşap olarak kullanılsa da zamanla metal ve gümüş formu da kazanmıştır. Başlangıçta, eve girerken veya evden ayrılırken hoş geldiniz ve veda ikramı olarak kullanıldı. Quaichler yaygın olarak viski ve konyak ile doldurulurdu. Sevgi ve dostluk kâsesi olarak da anılan quaich; aileler, arkadaşlar ve hatta birbirine yabancı insanlar arasında güveni sağlamak için de kullanıldı. Klan liderleri kendi güçlerini zenginliklerini ve misafirperverliklerini göstermek için quaich ile içki ikram ederlerdi. Onlar için quaichte bir viskiyi paylaşmak iyi niyet ve dostluğun simgesiydi.

Davet sahibi içki dolu kaseden bir yudum alır ve misafirine vererek oda yine aynı şekilde içip dostluğu ve güveni pekiştirmiş olur. Kase iki kulplu olduğu için birbirine yabancı veya düşman iki insan bu seremonide birbirlerine karşı bir tehdit oluşturamamış oluyordu. Ellerin dolu olması bir el ile içki içerken diğer el ile silah çekip vurulamayacağının göstergesiydi. Buna rağmen güvenilmeyen durumlar için, içilen sırada etrafın görülebilmesi için camdan quaich bile kullanılmıştır.

Günümüzde evlilik seremonilerinde gelin ve damadın quaichten beraber içmesi hayatı paylaşmanın, mutluluğun ve sevginin bir göstergesi olarak kabul edilir. Bazı düğünlerde bu seremoni, katılımcılarında buna dâhil olmasıyla daha büyük bir anlam kazanmaktadır. Aynı zamanda yeni doğan bebek törenlerinde de bebeğin sağlığını kutlamak için quaichten içki içme seremonisi düzenleyerek geleneksel kültürü yaşatmaya çalışıyorlar.

TUMBLER

Viski bardaklarının en bilineni, en sevileni, en karizması, adeta atası. Viski içildiğini görsel ve psikolojik olarak iliklerine kadar hissettiren bardak tipidir. Her ne kadar tadım yapmaya çok uygun olmasa da tutmaya çok müsait geniş tabanı ve gövdesi ile viski severlerin gözdesi.

Çok uzun yıllardır Türk filmlerinde ve Hollywood da bir beyefendi resmedileceği zaman kullanılan ilk obje desek abartmış olmayız sanırım. Ülkemizde ve dünyanın çoğu yerinde viski tumbler dediğimiz bu kadehlerle  servis ediliyor, tabii ki İskoçya hariç.

Edinburgh seyahatimizde gittiğimiz bar ve restoranlarda, barmen veya garson arkadaşlara kadeh tipi belirtmediğimiz halde viskimiz her defasında copita ve glencairn tipi kadehlerle ikram edildi. Bir defasında temiz kadehi kalmayan barmen arkadaş özür dileyerek biraz bekletebileceğini, istemezsek tumbler tipi bardakta servis edebileceğini söylemişti. Bu da İskoçların kadehlere bakışını özetleyen bir anımız olarak hafızamızda yer aldı.

GLENCAIRN

Viski tadım kadehlerinden en yaygın ve bilineni glencairn. 2001 yılı viski camiası için bir dönüm noktası. Viski dünyasına ait özel bir kadeh olması gerektiğini düşünen Glencairn şirketi öncülüğünde Raymond Davidson şarap tadım kadehi olarak kullanılan Copita cinsinden esinlenerek bu bardağı tasarlıyor ve viski camiasının bu ayıbını örtüyor.

Günümüzde dünyanın dört bir yanında 140 farklı ülkede her yıl 3 milyondan fazla bu kadehlerden satılıyor. Kısa ve ince ayağı, esansları ortaya çıkarmak için olsa da çok havalı gözüken çevirme işlemine bire bir. Üst kısmının darlığı koku moleküllerini hapsedip daha rahat koku analizi yapılmasını sağlıyor. Tabi bu daralan ağız, burnumuzu direk alkolle buluşturduğu için biraz dikkatli ve mesafeli koklamakta fayda var.

Glencairn demişken renkli glencairn kadehlerinden bahsetmezsek olmaz. Kadehlerin resmini görür görmez “Bu ne böyle, içtiğimiz viskinin rengini görmemiz lazım” şeklinde söylenmeye başladığınızı duyar gibiyim. Ancak sınırlı sayıda çıkan bu kadehlerin esas amacı kör tadım olsa da, benim gibi kadeh koleksiyoncularını bu tarz tasarımsal değişiklikler fazlasıyla heyecanlandırmakta.

CANADIAN GLENCAIRN

“Glencairn , copita gibi kadehler pek bana göre değil viski içtiğimi anlayamıyorum; ancak tumblerda da tadım yapamıyorum” diyenler için bire bir. Geniş tabanı ve gövdesiyle , sağlam ve tok yapısıyla, tumbler ın aksine daralan ağzı sayesinde tadım yaparken viski içme keyfinizden de ödün vermemiş olabilirsiniz. Geniş ağzı sayesinde de rahatlıkla büyük ölçekte buz atabilirsiniz. Kristal kesim versiyonunun da çok şık olduğunu söylemeliyim.

COPITA

Başlangıç olarak şarap tadımlarında kullanılan kadeh zamanla viski tadımlarının ayrılmaz bir parçası haline geliyor. Ülkemizde tadım etkinliklerinde en sık rastladığımız kadeh aynı zamanda. Glencairn kadehleri gibi daralan ağzı var ancak; ayak kısmı uzun ve ince.  Bu tarz kadehleri gövde kısmından değil de tabanından işaret ve başparmağımız yardımıyla veya ayak kısmından tutarak viskimizi elimizle ısıtmadan içmemizi sağlayabiliriz.

Şahsi fikrim ve ortak kanı “nosing” için en uygun kadeh. Farklı kokuları alma çabası çok hassas bir deneyim olduğu için elimizin kadehi ağzımıza götürürken burnumuza olabildiğince uzak olması çok önemli.

LALE KADEH

Görsel olarak Copita kadehlere benzese de ufak nüanslarla kendisini copita dan ayırıp tam bir zarafet abidesi yapmış bir kadeh tipi olarak karşımıza çıkıyor. Evinize viskiyi sevdirmek istediğiniz bir bayan arkadaşınız geldiyse hiç düşünmeden bu kadehle ikram edebilirsiniz(eşine sevdiremedi).Daha ince gövdesi var ve ağız kısmı açılarak sonlanıyor. Ağız kısmının önce daralıp sonra açılarak sonlanması hem koku moleküllerini hapsedip hem de direk alkole maruz kalmadan, yayılıp hava alarak burnumuza gelmesini sağlıyor.

RIEDEL

Aslında bir şarap kadehleri tasarımcısı olan Riedel firması bir dizi atolye çalışma sonrası 1992 yılında bu single malt viski kadehini tasarlıyor. Tasarım olarak çok zarif görülse de viski otoriteleri tarafından çok fazla kullanışlı bulunmadığını söylemeliyim. Tadım kadehlerinin ortak özelliği daralan ağza rastlanmadığı için koku moleküllerini istendiği gibi buruna iletmediği söylenebilir. Daha çok damağa ve göze hitap ediyor diyebiliriz.

NEAT

Lale kadehlerin artık eski okul modası olduğunu ve fonksiyonel olmadığını iddia eden firma “en iyi içki tadım kadehini yarattık” gibi fazlasiyle iddialı bir düşünce ile piyasaya giriyor. Geniş tabanı ve daralıp geniş bir şekilde açılan ağzı keyifli bir içim ve tadım olanağı sunuyor. Ağzı çok geniş olduğu için koku moleküllerini çok sağlıklı alamadığı söylemeliyim.

PEUGEOT

Bir altlık, bir metal taban ve bardak olmak üzere 3 parçalık set halinde piyasaya sürülen Peugeot viski bardağı oldukça heyecan verici. Taban merkezinde mini bir kubbe ayrıntısı dikkat çekiyor ve firma bunun yüksek alkol buharını önlemek ve tadım deneyimini geliştirmek için tasarlandığını söylüyor. Kadehin oturduğu metal taban ise içmeden önce buzluğa atıp içkimizi buz atmadan soğutmamızı sağlıyor. Şahsi fikrim Peugeot bardağı çok fonksiyonel ve bu tarz innovatif çalışmalar her zaman heyecan verici oluyor.

NORLAN

İlk bakışta bir camın içine gizlenmiş bir çay bardağı görüntüsünde olan Norlan glass oldukça farklı ve dikkat çekici bir kadeh tipi. Çift cidarlı olması viskiyi elimizle daha çok ısıtmamızı engelliyor ve tumblerda içiyormuş gibi bir içim keyfi yaşatıyor. İç kısmının daralıp açılan bir ağzı olması sebebiyle güzel bir tadım deneyimi sunuyor bizlere.

Norlan da glencairn gibi kör tadım için siyah versiyonunu çıkarttı ancak bardağın özelliği içindeki o çift cam hissini yaşamak olduğu için ve siyahta bu hissedilmediği için aynı etkiyi yaratmadığını söylemeliyim.

ÇAY BARDAĞI

Youtube da “Craft Whisky Boys” adlı viski grubunun ince belli çay bardağını en iyi tadım kadehi olarak seçmesiyle kadeh konusu en çok tartışılan konu haline geldi son zamanlarda. Evinde tadım kadehi olmayanları, hatta olanları bile “vay be evimizde meğer en iyi tadım kadehlerinden onlarca varmışta haberimiz yokmuş” dedirterek son derece heyecanlandıran bir gelişme. Peki gerçekten çay içmek için kullandığımız ince belli kadeh, tadım için ne kadar uygun? Aslında bunu kendi içinde çözümlememiz çok zor olmasa gerek. Tombul gövde, daralan bir bel ve açılarak sonlanan bir ağız yapısı ve ince bir cam olması sebebiyle tadım kadehlerinde olması gereken özellikleri kısmen barındıyor. Tek sıkıntı olarak gördüğüm; kadehi tutacak bir ayağı veya tabanı olmaması.

Bu da viskimizi ister istemez elimizle ısısını değiştirmemize vesile olacaktır ki bu pek istediğimiz bir şey değil. Ancak; elimizde glencarin, copita vs. gibi tadım kadehlerimiz yoksa pek tabii ki gönül rahatlığıyla ince belli çay kadehini tadım yapmak için kullanabiliriz. Peki en iyi tadım kadehi mi? Tabii ki değil…

Umarım bu son satırları sevdiğiniz bir kadehin içinde güzel bir viski içerken okuyorsunuzdur ve ilk fırsatta hangi farklı tip kadehi deneyebileceğiniz aklınızdan geçiyordur. Bahsettiğimiz kadehler en çok bilinen tasarım kadehleri. Bunların yanında daha yüzlerce, binlerce farklı kesim farklı tarz kadehler mevcut. Hepimizin pek tabii ki içmeyi çok sevdiği kadehler vardır; ama daha çok seveceğimiz kadehi bulmak yine bizim elimizde. Kadeh koleksiyonculuğu emin olun viski biriktirmek kadar keyifi bir hobi. Şahsi fikrim tadım için her açıdan en uygunu “copita” tipi kadehler; ancak tadım dışında tumbler tipi kadehlerden hiçbir zaman vazgeçemeyeceğim.

Slainte…

HAKAN YEGEN